Serbski seminar

Stawizny: Dźěl Łužicy běše wot 11. lětstotka wobstatk čěskeho stata. Za čas knježerstwa Luxemburgow běše cyła Łužica wobstatk dźědźičneho kraja Čěskeje króny. Hdyž wotstupichu w lěće 1635 Habsburgojo Łužicu Saksam, kotřiž běchu tu hižo předtym reformaciju zawjedli, wuměnichu sej woni wuwzaće: klóšter Marijina Hwězda so njerozpušći a w jeho wobsydstwje wostachu někotre dźesatki serbskich wsow, hdźež so tež katolska nabožina zachowa. Z tym wostachu katolscy Serbja pod zarjadnistwom praskeho arcybiskopstwa.

Njedźiwajo na wšelke změny, kotrež je Łužica do toho časa dožiwiła, namakamy kedźbyhódne slědy Serbow w čěskich stawiznach. Mjez nimi staj na přikład rězbar Maćij Wjacław Jakula, kotrehož postawy móžemy na Praskim Karlowym mosće wobdźiwać, abo „krónowany basnik“ kejžora Rudolfa II. Jan Bok. W lěće 1694 załožištaj bratraj Šimonaj, serbskaj duchownaj, w Praze załožbu, kotraž wupisowaše kóžde lěto stipendije za serbskich studentow, a natwari w lěće 1728 za nich internat (poprawom wěste wukubłanske a kulturne srjedźišćo z knihownju), kotryž je hač do dźensnišeho jako Serbski seminar na Malé straně – Małej stronje znaty.

Přez tutón seminar je wulki dźěl serbskeje inteligency přešoł. Podźěl na jich wukubłanju w serbšćinje mějachu wulke wosobiny slawistiki kaž Josef Dobrovský, Václav Hanka, Karel Jaromír Erben a Słowak Martin Hattala. Po wobnowjenju Mišnjanskeho biskopstwa w lěće 1922 bu seminar z wopodstatnjenjom biskopa Schreibera, to maja so „panslawistiske plećizny zakónčić“, rozpušćeny. Čěskosłowakske knježerstwo so so tehdy zawjaza, zo budźe (k wurunanju za załožbu) kóžde lěto někotre serbske stipendije poskićeć.

Po druhej swětowej wójnje dari stat seminar Towarstwu přećelow Serbow (Společnost přátel Lužice), w lětach 1945–1955 móžeše wón znowa jako serbski internat słužić. Krótko po tym bu zestatnjeny, ale zarjadnistwa dachu w historiskim twarjenju unikatnu Hórnikowu knihownju dale skutkować. W rumnosćach knihownje wotměwachu so tež prawidłownje přednoški a wšelke kulturne zarjadowanja. Prócowanja wo restituciju, wo nawróćenje Serbskeho seminara do swójstwa Towarstwa přećelow Serbow, kotrež Towarstwo po změnje režima w lěće 1989 započa, běchu bjez wuspěcha.

W lěće 2002 bu Serbski seminar a z nim Hórnikowa knihownja wot katastrofalneho powodźenja potrjecheny. Dźěl wobškodźenych knihow poradźi so w zamróžernjach wuchować, někotre pak buchu dospołnje zničene. Dla twarskeho porjedźenja wot powodźenja wobškodźeneho Serbskeho seminara bu knihownja přechodnje w Katolskej teologiskej fakulće Karloweje uniwersity zaměstnjena. Jednanja z wobsedźerjom twarjenja, Ministerstwom za kultus, młodźinu a sport, wo nawróćenje Towarstwa a knihownje do twarjenja Serbskeho seminara běchu wšak wjele lět bjez wuspěcha. Na jednanjach wobdźěli so nimo Towarstwa tež Domowina, kotraž zwurazni zajim za wužiwanje dźěla twarjenja jako serbske kulturne a informaciske srjedźišćo. Na spočatku lěta 2005 buchu knihi, w kistach składowane, do pincy zakładneje šule w Praze 10 přeměstnjene.

Hakle lěto 2008 přinjese pozitiwny wuslědk: dźakowano zajimej senatneho wuběrka za wobydlerstwo a podpěrje ministra za kultus, Ondřeja Liški, zahaji so dalše koło jednanjow. Skónčnje dóńdźe dnja 1. 3. 2009 k podpisanju zrěčenja mjez Towarstwom přećelow Serbow a Ministerstwom za kultus wo t. mj. požčonce třoch rumnosćow na dobu 8 lět. Towarstwo přećelow Serbow spřistupni rumy Serbskeho seminara zjawnosći a přewjedźe w nim wšelke zarjadowanja a wustajeńcy. Zajimcy móžeja sej tež wšelke dopomnjenki a knihi kupić a so wo Łužicy, wo Serbach a wo našim towarstwje informować.

Přełožk: Alfred Měškank